درباره تخلفاتی که در فرایند معاینه فنی صورت می‌گیرد | تأیید با نقص فنی!

به گزارش شهرآرانیوز؛ از پشت خط جواب می‌دهد: «بله که راه داره، فقط بگو گیر ماشینت چیه و چقد می‌تونی هزینه کنی». پاسخ سؤالات را می‌خواهد تا دو راه‌حل پیش پایم بگذارد: «یا قطعه اجاره‌ای می‌ذارم رو ماشین یا مرکز معاینه‌فنی معرفی می‌کنم، راحت بری تأیید بگیری». درست وقتی که نمی‌خواهم ادعای او را باور کنم، آمار و ارقام مسئولان می‌آید جلوی چشمم که روی ادعای او مهر تأیید می‌زند.

باوجودی که ۲۵درصد خودرو‌ها در معاینه‌فنی مردود و ۷۵ درصد تأیید می‌شوند، ۶۴درصد از منابع آلودگی هوا در مشهد به منابع متحرک مربوط است. اولین دلیلی که به ذهن می‌رسد، این است که یا مالکان خودرو پیش از ورود به مرکز معاینه‌فنی تقلب می‌کنند که تأییدیه بگیرند یا در مراکز معاینه اتفاقاتی می‌افتد که خودرو به‌لحاظ فنی، بدون ایراد به نظر می‌رسد. به‌عبارتی آلودگی هوای شهر نشان می‎دهد بیش از آنچه رسما اعلام می‌شود، خودرو معیوب در شهر تردد می‌کند و عیب را باید جایی جست‌و‌جو و برطرف کرد.

خیلی خیلی ارزان‌تر

معاینه فنی یکی از روش‌های حفظ سلامت محیط زیست و کاهش آلودگی هوا دانسته شده است و اولین مرکز آن در سال ۱۳۸۲ در مشهد راه اندازی شد. شرط وشروطی هم داشت؛ هرچند که در این سال‌ها تغییراتی کرد، به هرحال قانون اکنون این است که خودرو‌های شخصی چهار سال و خودرو‌های عمومی یک سال پس از تولید، باید تأییدیه معاینه فنی بگیرند. در مراحل معاینه فنی، سیستم‌های اگزوز، کاتالیزور و دیگر اجزای آلایندگی بررسی می‌شود تا از انتشار گاز‌های مضر همچون کربن منوکسید، نیتروژن اکسید‌ها و هیدروکربن‌ها جلوگیری شود. اما وضعیت هوای شهر نشان می‌دهد انگار خبر‌های دیگری هست و ما نمی‌دانیم.

علی یک تعمیرکار باسابقه خودروست. کافی است نام معاینه فنی را ببرم و بپرسم چه کار کنم و قطعه اجاره‌ای از کجا بیاورم، به صراحت می‌گوید: قطعه هم لازم نیست؛ اگر خواستید، مرکز معاینه فنی معرفی می‌کنم؛ البته خارج از مشهد. خیلی از تعمیرکار‌ها در مرکز معاینه فنی آشنا دارند. کافی است یک تماس بگیرند، آن وقت مثل همه مردم در سامانه، نوبت می‌گیرید و‌ می‌روید داخل صف. خودروی شما با هر عیب و ایرادی تأیید می‌شود.

او علت فرار از معاینه فنی را هزینه سرسام آور تعمیر قطعات خودرو می‌داند: «قیمت کاتالیزور خودرو از ۳ تا ۴ میلیون هست تا ۲۵ میلیون تومان؛ آن وقت شما با پرداخت یک میلیون تومان اجاره قطعه، برای مدتی خیالتان راحت است. برای خودرو دوگانه سوز وضعیت بدتر است؛ چون باید تأییدیه سی ان جی را هم بگیرید و اگر تاریخش منقضی شده باشد، کپسول را عوض کنید. به جای این همه خرج کردن، یک هزینه یک میلیون تومانی برای باز و بسته کردن می‌دهید به تعمیرکار و مخزن گازش را با یک مخزن دیگر عوض می‌کنید. معاینه فنی را که گرفتید، مخزن را برمی گردانید سرجایش».

نکته هایش هنوز ادامه دارد: «یکی از ایراد‌ها برای تأییدیه معاینه فنی، موتور خودروست. همین الان برای تعمیر اساسی خودروی پراید باید ۳۰ میلیون تومان پول بدهید و شامل خیلی‌ها هم می‌شود. قبول کنید اگر به جای آن آشنا پیدا کنید، خیلی باصرفه‌تر است. این‌ها گیر معاینه فنی است؛ وگرنه چند نفر از ما این همه پول در حسابمان داریم که خرج ماشین کنیم؟».

به گفته او، بعضی مالکان که روی ماشین کار می‌کنند و آشنایی در معاینه فنی ندارند، خودرو را تعمیر می‌کنند، اما چون پولش را ندارند، از لوازم بی کیفیت استفاده می‌کنند و نتیجه اش می‌شود تصادف و مرگ: «مثلا قیمت لنت درجه یک، یک میلیون تومان است، اما لنت معمولی ۲۰۰ هزارتومان. نتیجه اصرار‌های بسیار در مراکز معاینه فنی، همین است».

علی از هزینه‌های عجیب وغریبی می‌گوید که برخی کارشناسان در مراکز معاینه فنی می‌گیرند: شنیده‌ام یک کارشناس تا روزی ۲۰ میلیون تومان هم پول می‌گیرد و تأیید می‌دهد. بالاخره مردم بدانند یک نفر هست، دهان به دهان می‌چرخد.

اگر هیچ آشنایی نداشته باشید و به سایت دیوار متوسل شوید، هم دست خالی برنمی گردید. خیلی‌ها به صورت غیرمستقیم اطمینان داده‌اند که برایتان معاینه فنی می‌گیرند. از اجاره قطعات هم نوشته‌اند. کافی است به یکی از آن‌ها پیام بدهید و متوجه شوید که در این یک مورد، کارتان را راه می‌اندازند. آن وقت شماره اش را نگه نمی‌دارید یا به دوست دیگری نمی‌دهید؟

به یکی از آن‌ها پیام می‌دهم. یک ساعت بعد پاسخ می‌دهد و جزئیات خودرو را‌ می‌پرسد. بعد هم تأکید می‌کند که هر قطعه‌ای بخواهم، می‌تواند اجاره بدهد. اگرچه اطمینان می‌دهد که «مو لای درزش» نمی‌رود و «هر روز چند تا متقاضی» دارند و «اصلا روش گرفتن معاینه فنی» همین است، باورم نمی‌شود. با خودم می‌گویم مگر می‌شود به این راحتی معاینه فنی گرفت؟ اما هزینه ۷۰۰ هزارتومانی‌ای که برخی تعمیرگاه‌ها بابت اجاره قطعه‌ می‌گیرند، آن قدر منطقی است که هرکسی تشویق می‌شود به جای مبالغ میلیونی تعمیر، قطعه را یک ساعت اجاره کند.

در ادامه حتما بخوانید جریمه بیش از ۷ هزار خودرو فاقد معاینه‌فنی و دودزا در مشهد طی ۱۰ماهه نخست ۱۴۰۳

بله، متخلف داریم

آلودگی هوا جدی است؛ نه فقط این اندازه که ما هر روز صبح هوای شهر را آلوده می‌بینیم، بلکه هر سال دارد جان شهروندان بسیاری را‌ می‌گیرد. آمار‌ها نشان می‌دهد سال گذشته ۲ هزارو۷۰۲نفر از مشهدی ها، قربانی آلودگی هوا شده‌اند. امسال هم در روز‌هایی که شرایط اضطرار آلودگی هوا بود، تعداد مأموریت‌های اورژانس‌های پیش بیمارستانی، افزایش ۵ تا ۷درصدی داشت. این‌ها یعنی عوامل بیرونی تولید آلودگی و دودزایی در این شهر، در حال حرکت است و به کارش ادامه می‌دهد. آن وقت است که‌ می‌ترسیم از نحوه کنترل خودرو‌ها و تنها راه حل مؤثری که فعلا دراختیار داریم.

مشهد شش مرکز معاینه فنی سبک دارد و به استناد آمار، در ۹ ماه اول امسال، بیش از ۳۵۳ هزار خودرو به مراکز معاینه فنی این شهر مراجعه کرده‌اند که ۷۵ درصد آن‌ها در مرحله اول قبول شده‌اند. به گفته مسئول مراکز، علت مردودی خودرو‌ها ۳۶ درصد آلایندگی، ۱۹ درصد ترمز، ۲۵ درصد مشکلات ظاهری، ۱۵ درصد کمک فنر و ۵ درصد انحراف محور بوده است. این یعنی بیشترین علت مردودی بازهم آلایندگی است، پس آن تخلف‌ها به قوت خودش باقی است.

با سیاوش میلانیان، مدیر مراکز معاینه فنی خودرو شهرداری مشهد، گفت‌و‌گو می‌کنیم تا دیده‌ها و شنیده هایمان را به گوش او هم برسانیم. او ابتدا تخلف‌ها را مربوط به مراکز شهر‌های اطراف بیان می‌کند: «به جز مراکز ما، شهر‌های اطراف هم معاینه فنی دارند و بیشتر افرادی که قصد فرار دارند، به آنجا مراجعه می‌کنند و ما هیچ نظارتی به آن‌ها نداریم و‌ نمی‌توانیم داشته باشیم.

ما در مشهد به اشکال مختلف بر کار کارکنان مراکز، نظارت می‌کنیم ولی در شهر‌های دیگر هیچ خبری از کنترل نیست، درحالی که دیگران فکر می‌کنند مراکز زیرمجموعه ماست؛ مثلا طرقبه یا شاندیز. هر منطقه‌ای که شهرداری دارد، می‌تواند مجوز بگیرد و این مراکز به وفور در شهر‌های دیگر راه اندازی شده و کار این افراد را آسان کرده‌اند».

او به نمونه‌هایی هم اشاره می‌کند: «هزینه معاینه فنی تاکسی‌ها با بخش گازسوز حدود یک میلیون تومان می‌شود که ما آن را برایشان رایگان کرده‌ایم، اما شاید کمتر از ۳۰ درصد مراجعه کننده داشته باشیم و بقیه حاضرند مبلغ را پرداخت کنند و بروند شهر‌های دیگر معاینه بگیرند، اما خرج تعمیر ماشین نکنند».

او البته گزارش‌های تخلف را قبول می‌کند: «بله؛ تخلف هست، با این همه نظارت ما در مراکز مشهد هم ادامه دارد. جایی که پول و پای منافع مالی درمیان باشد، آن هم در این وضعیت اقتصادی، متخلف راهش را پیدا می‌کند. همیشه یک مجرم، جلوتر از پلیس است. اما در کلان شهر‌هایی مثل تهران، مشهد، اصفهان و شیراز که مراکز معاینه فنی زیرمجموعه شهرداری هستند، درصد این تخلفات خیلی کمتر است.

کار‌هایی هم در این باره کرده‌ایم؛ در یک مرکز سه نیرو اخراج شدند و مدیر تغییر کرد و مشکل برطرف شد، اما شهر‌های دیگر رهاست. همین خودرو‌های نیسان، زامیاد و مزدا که ۷۶ درصد مردودی‌ها را شامل می‌شوند، اگر بروند شهر دیگر، با معاینه برمی‎ گردند».

مدیر مراکز معاینه فنی خودرو شهرداری مشهد به موضوعی اشاره می‌کند که خودش پیگیری کرده است: «سختگیری در مراکز معاینه مشهد، خیلی زیاد است. من سایت دیوار را گشتم و یک نفر را پیدا کردم که در قسمت تعمیرگاه مرکز معاینه فنی کار می‌کرد. به مرکز مراجعه کردم و در همان جا به او زنگ زدم و او را به پلیس ۱۱۰ تحویل دادیم.

می‌خواهم بگویم شش تا مرکز خودمان را تاجایی که در توانمان باشد، کنترل می‌کنیم. نمی‌گویم تخلف نیست، اما حداقل است. در مشهد ماهانه بین ۱۵۰۰ تا ۲ هزار دستگاه خودرو به مراکز مراجعه می‌کنند و شاید روزی ۱۰ تا خودرو هم به این روش‌ها از مراکز، معاینه فنی بگیرند، اما ما همه تلاش خودمان را‌ می‌کنیم تا ارتباط‌ها را قطع کنیم».

میلانیان بازهم از روش‌های کنترل و نظارت بر نیرو‌های مراکز یاد می‌کند و‌ می‌گوید: مراکز تنها تحت کنترل شهرداری نیست، بلکه محیط زیست هم به طور پیوسته آن‌ها را کنترل می‌کند. پلیس راهور هم گاهی به مراکز سر می‌زند. ما در هر مرکز حدود بیست دوربین نظارت داریم که درحال مشاهده عملکرد حدود ۱۰۰ نیرو هستیم. این‌ها جدا از بازدید‌های سرزده ماست. اما توصیه ما این است که دستگاه قضایی هم وارد این موضوع بشود، به هرحال رقم اصلاح و تعمیر خودرو‌ها زیاد است و خیلی‌ها را وادار می‌کند که روش تخلف را پیش بگیرند.

لطفا کمی زودتر!‌

می‌گویند هنوز خودرو‌هایی به مراکز فنی مراجعه می‌کنند که سال ساختشان به دهه ۳۰ برمی گردد. مالک چنین خودرویی باید ده هامیلیون تومان هزینه کند تا تأیید معاینه فنی را بگیرد، بنابراین او روش معمول را کنار می‌گذارد و هزینه کمتری به یکی از همین تعمیرکار‌ها می‌دهد و ۱۰۰ هزارتومان جریمه نداشتن معاینه پلیس را هم می‌گذارد رویش و تازه می‌شود درصد بسیار ناچیزی از تعمیر. بعد، از مرکز خارج می‌شود و در شهر می‌چرخد و دود به ریه‌های شهروندان می‌ریزد. حالا که این بازی را‌ می‌دانیم، باید علل مختلفش را جست‌و‌جو کنیم؛ نه فقط گرفتن تأ ییدیه معاینه فنی را؛ فقط لطفا کمی زودتر، تا همه دچار بیماری‌های ریوی نشده‌ایم.